Quỹ hoán đổi danh mục – ETF

ETF là gì?

Quỹ ETF (tiếng Anh là Exchange Traded Fund) là quỹ hoán đổi danh mục, mô phỏng sự biến động của các chỉ số tham chiếu như chỉ số chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu hoặc một loại tài sản, hàng hóa nào đó.

Các quỹ ETF được niêm yết và giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán tương tự như cổ phiếu. Đây được xem là một cách đầu tư chứng khoán thụ động và thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư vì tính đơn giản trong việc giao dịch và lợi suất đầu tư khá tốt trong chu kỳ thị trường tăng trưởng.

ETF góp phần đa dạng hóa sản phẩm chứng khoán, cũng như cung cấp thêm công cụ cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, cũng như bất kỳ sản phẩm tài chính khác, ETF có thể tồn tại một số hạn chế và rủi ro nhất định cần chú ý.

Đặc điểm của quỹ ETF

Ưu điểm

Hiệu quả chi phí

Một trong những lợi ích chính của ETF là tính hiệu quả về mặt chi phí. Quỹ được quản lý theo kiểu thụ động nên chi phí quản lý thấp hơn so với các quỹ quản lý chủ động. Nhà đầu tư không phải mua/bán cổ phiếu thường xuyên, nên sẽ tiết kiệm được một khoản chi phí hiệu quả trong quá trình giao dịch chứng khoán. Hơn nữa, phí giao dịch không đáng kể, thấp hơn phí đầu tư rất nhiều.

Đa dạng hóa

Một quỹ ETF thường đầu tư vào nhiều cổ phiếu theo chỉ số, ví dụ VN30. ETF cho phép nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư, giúp bảo vệ danh mục đầu tư trước biến động của thị trường. Mua ETF là lựa chọn an toàn cho người mới bắt đầu đầu tư vào thị trường chứng khoán, không đòi hỏi hiểu biết chuyên sâu về từng cổ phiếu cụ thể.

Thuận tiện và minh bạch

ETF cũng cung cấp các lợi ích như đầu tư vào cổ phiếu. Nhà đầu tư có quyền truy cập vào tất cả các tính năng có sẵn, bao gồm lệnh mua/bán, giao dịch ký quỹ, lệnh cắt lỗ, lệnh giới hạn… Mọi khoản nắm giữ của quỹ được công khai mỗi ngày. Điều này giúp nhà đầu tư theo dõi chặt chẽ danh mục của mình.

Ngoài ra, việc đầu tư vào một rổ chứng khoán (đầu tư theo chỉ số) cũng hạn chế hiện tượng thị trường bị lạm dụng, thao túng.

Linh hoạt

Giống như đầu tư cổ phiếu, quỹ ETF cho phép nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua và bán vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, chỉ thực sự kết thúc khi thị trường đóng cửa. Có nhiều tùy chọn cho phép nhà đầu tư tham gia thị trường với lệnh thị trường hoặc lệnh giới hạn (market order, limit order).

Thu hút vốn ngoại

ETF là cách nhanh nhất để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường chứng khoán Việt Nam. Thông qua quỹ ETF, nhà đầu tư nước ngoài cũng sẽ gián tiếp sở hữu những cổ phiếu đã đạt tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa mà họ không thể mua được trực tiếp.

Hạn chế

Không khớp với chỉ mục

Nhà đầu tư vẫn phải trả phí quản lý ETF, khiến lợi tức đầu tư của họ sẽ không bao giờ khớp chính xác với chỉ số mà ETF mô phỏng. Giá mua và bán cổ phiếu của nhà đầu tư trong quỹ cũng có thể thay đổi so với giá trị tài sản ròng của chỉ số cơ sở, làm giảm lợi tức. Vì vậy, nhà đầu tư cần đánh giá chi phí phải trả trước khi mở vị thế ETFs.

Thanh khoản kém

Một số quỹ ETF mỏng có sự chênh lệch giá mua/bán khá cao, kéo chi phí giao dịch tăng theo. Cổ phiếu do các công ty nhỏ phát hành cũng có thể được coi là thị trường mỏng và nó có tính thanh khoản thấp.

Lợi tức thấp hơn tự đầu tư cổ phiếu

Mức lãi từ cổ tức có thể thấp hơn nếu mua các cổ phiếu riêng lẻ, do đây là trung bình mức cổ tức của tất cả các công ty trong rổ ETF.

Rủi ro biến động

Bất chấp sự đa dạng hóa mà một quỹ ETF cung cấp, khoản đầu tư vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi sự biến động trên thị trường và thua lỗ trong thị trường giá xuống. Rủi ro này có thể tăng lên cùng với sự chuyên môn hóa của ETF – quỹ tập trung vào một thị trường ngách nhỏ có khả năng biến động mạnh hơn so với một quỹ lớn hơn, rộng hơn.

Chênh lệch giá

Tuy rằng các quỹ hoán đổi danh mục ETF luôn cố gắng theo sát giá của những tài sản cơ sở, nhưng việc chênh lệch giá vẫn có thể xảy ra. Danh mục đầu tư của quỹ ETF có thể sai lệch so với danh mục chứng khoán cấu thành chỉ số tham chiếu (vì những lý do khác nhau như kỹ thuật mô phỏng chỉ số, biến động giá của các chứng khoán trong danh mục). Điều này khiến cho mức sinh lời của quỹ chênh lệch (cao hơn hoặc thấp hơn) so với mức sinh lời của chỉ số tham chiếu. Đối với nhà đầu tư vào quỹ ETF, sai lệch so với chỉ số tham chiếu (tracking error) này là một yếu tố rủi ro tiềm ẩn.

Phân biệt quỹ ETF và Quỹ mở

• Điểm giống nhau: Cả hai đều được phát hành và mua lại một cách liên tục và không giới hạn, tính thanh khoản cao khi nhà đầu tư có thể bán lại cho công ty quản lý quỹ khi cần tiền mặt.
• Điểm khác nhau:

	Quỹ ETF	Quỹ mở
Giao dịch	Được niêm yết và giao dịch như một cổ phiếu bình thường, giao dịch hàng ngày	Ngày giao dịch phụ thuộc vào quy định của quỹ
Chiến lược đầu tư	Quỹ mô phỏng chỉ số tham chiếu, lợi nhuận có diễn biến sát với chỉ số.	Áp dụng phương pháp đầu tư chủ động, hướng tới lợi nhuận vượt chỉ số tham chiếu
Chi phí	Quỹ ETF thường có chi phí thấp nhân, do theo phương thức đầu tư thụ động	Quỹ thường có chi phí hoạt động cao, phí mua phí bán và phí quản lý cao hơn.
Giá chứng chỉ quỹ	Giá chứng chỉ quỹ (NAV) được xác định bởi giao dịch trong ngày và theo sát giá trị tài sản ròng/đơn vị quỹ	Giá chứng chỉ quỹ được xác định là giá trị tài sản ròng trên một đơn vị quỹ tại một ngày giao dịch.

Các loại quỹ ETF phổ biến

Hiện nay ở Việt Nam đang có 3 loại quỹ ETF phổ biến và được nhiều nhà đầu tư lựa chọn đầu tư là: Quỹ ETF cổ phiếu, quỹ ETF trái phiếu và quỹ ETF theo ngành. Mỗi loại quỹ có những đặc điểm và tính chất riêng.

Quỹ ETF cổ phiếu

Đây là một loại quỹ ETF mô phỏng sự biến động của chỉ số cổ phiếu trên thị trường chứng khoán như chỉ số VN100, VN30 hay chỉ số S&P 500 cùng một vài chỉ số quan trọng khác.

Các loại quỹ ETF phổ biến

Quỹ ETF trái phiếu

Quỹ ETF trái phiếu mô phỏng những biến động của toàn bộ chỉ số trái phiếu như: Trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp hay các loại trái phiếu sinh lời khác…

Quỹ ETF theo ngành

Đây là một loại quỹ mô phỏng những biến đổi chỉ số thị trường theo ngành hay theo lĩnh vực. Ví dụ như ngành công nghiệp ô tô, thực phẩm, nông nghiệp, thủy hải sản hoặc các ngành công nghiệp hàng hóa khác.

Ngoài ra còn khá nhiều quỹ hoán đổi danh mục khác như quỹ ETF tiền tệ, quỹ ETF nghịch đảo, quỹ ETF đầu tư thay thế… tuy nhiên trên thị trường Việt Nam còn chưa phổ biến các quỹ này.

Quỹ ETF theo ngành hàng hoặc lĩnh vực kinh doanh

Cách giao dịch quỹ ETF

Để giao dịch quỹ ETF thuận tiện và nhanh chóng, nhà đầu tư có thể dựa vào 2 cách cơ bản dưới đây:

Thị trường sơ cấp

Chứng chỉ quỹ ETF được các nhà tạo lập phát hành theo lô lớn (thường là 100.000 chứng chỉ quỹ ETF tại Việt Nam), họ sẽ bán cho thành viên thành lập quỹ (Authorized Participant).

Thành viên sẽ không mua lô chứng chỉ quỹ đó bằng tiền, mà họ sẽ trao đổi lô chứng chỉ quỹ này bằng một “rổ” danh mục chứng khoán cơ cấu- mô phỏng theo chỉ số được chấp thuận ban đầu. Chính vì vậy, quỹ ETF mới được gọi là quỹ hoán đổi danh mục

Thị trường thứ cấp

Sau khi thành viên thành lập quỹ hoán đổi danh mục chứng khoán để đổi lấy chứng chỉ quỹ ETF, đơn vị này sẽ chia nhỏ và bán các chứng chỉ quỹ ETF này trên thị trường thứ cấp. Các quỹ ETF này sẽ được niêm yết trên sàn chứng khoán và được giao dịch giống như mua một cổ phiếu. Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể mua được các đơn vị chứng chỉ quỹ riêng lẻ.

ETF là quỹ đầu tư giao dịch rất phổ biến tại Việt Nam

5. Có nên đầu tư quỹ ETF?

Để trả lời cho thắc mắc này, TOPI sẽ phân tích những lợi ích và rủi ro khi đầu tư vào quỹ ETF:

Lợi ích đầu tư quỹ ETF

Chi phí thấp: Quỹ ETF vận hành theo phương pháp đầu tư thụ động và bám sát theo chỉ số, nên chi phí hoạt động sẽ thấp hơn do không có phí quản lý.

Thanh khoản cao và linh hoạt: ETF được giao dịch trên sàn chứng khoán như giao dịch một cổ phiếu bình thường, nên nhà đầu tư chỉ cần có một tài khoản chứng khoán bất kỳ là có thể bắt đầu đầu tư.

Không cần nhiều kiến thức chuyên sâu về cổ phiếu: Vì quỹ ETF mô phỏng chỉ số nên sẽ phù hợp khi nhà đầu tư chưa có nhiều kiến thức để chọn lọc và phân tích từng cổ phiếu riêng lẻ. Nếu bạn cảm thấy thị trường mà ETF mô phỏng đang trong chu kỳ đi lên, hãy thực hiện mua mà không cần nghiên cứu gì nhiều.

Các quỹ đầu tư ETF khá phổ biến nên có thể mua ở bất cứ đâu. Đặc biệt, quỹ ETF sở hữu số lượng cổ phiếu đa dạng. Chính vì vậy, bạn hoàn toàn có thể mua quỹ ETF bất kỳ đầu trên toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Những rủi ro khi đầu tư quỹ ETF

Lợi nhuận không vượt trội: Mục tiêu của quỹ ETF là mô phỏng lại chỉ số, nên ví dụ khi nhà đầu tư mua quỹ ETF mô phỏng chỉ số VN30, họ sẽ bỏ qua các cơ hội mua các cổ phiếu khác có mức sinh lợi tốt hơn rất nhiều

Nhà đầu tư không có những quyền lợi như việc sở hữu một cổ phiếu (quyền tham gia đại hội đồng cổ đông, quyền biểu quyết,…)

Nhà đầu tư không có nhiều quyền lợi khi đầu tư vào ETF

Lợi tức từ đầu tư ETF thấp hơn tự đầu tư cổ phiếu do đây là trung bình mức cổ tức của tất cả các công ty trong rổ ETF, thêm vào đó, ngoài phí giao dịch trên sàn, nhà đầu tư phải chi trả phí hoạt động của quỹ, chênh lệch giá đặt mua/bán, thuế…

Rủi ro biến động: Mặc dù đa dạng hóa nhưng khoản đầu tư vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi sự biến động trên thị trường và thua lỗ khi giá xuống. Rủi ro này có thể tăng lên cùng với sự chuyên môn hóa của ETF – quỹ tập trung vào một thị trường ngách nhỏ có khả năng biến động mạnh hơn so với một quỹ lớn hơn, rộng hơn.

Chênh lệch giá: Tuy rằng các ETF luôn cố gắng theo sát giá của những tài sản cơ sở, nhưng việc chênh lệch giá vẫn có thể xảy ra. Danh mục đầu tư của ETF có thể sai lệch so với danh mục chứng khoán cấu thành chỉ số tham chiếu (vì những lý do khác nhau như kỹ thuật mô phỏng chỉ số, biến động giá của các chứng khoán trong danh mục) khiến cho mức sinh lời của quỹ chênh lệch so với mức sinh lời của chỉ số tham chiếu.

Top 8 quỹ ETF uy tín tại Việt Nam

Mã ETF	Ngày thành lập	Công ty quản lý quỹ	Mô phỏng chỉ số
E1VFVN30	06/10/2014	Công ty Cổ phần quản lý Quỹ đầu tư Việt Nam- VFM	VN30
FUEMAV30	08/12/2020	Mirae Asset	VN30
FUESSV30	12/08/2020	Chứng khoán SSI	VN30
FUESSV50	10/12/2014	Chứng khoán SSI	VNX50
FUEVN100	16/06/2020	Công ty quản lý quỹ VinaCapital	VN100
FUESSVFL	24/02/2020	Chứng khoán SSI	VNFIN LEAD
FUEVFVND	22/04/2020	Công ty cổ phần quản lý Quỹ đầu tư Việt Nam-VFM	VN Diamond
FUEMAVND	07/04/2023	Mirae Asset	VN Diamond